Co to jest tęcza i jak ją rozpoznać?

Tęcza to zjawisko optyczne i meteorologiczne, które fascynuje ludzi od wieków. Pojawia się na niebie w postaci wielobarwnego łuku, kiedy słońce świeci przez krople wody zawieszone w atmosferze – najczęściej po deszczu. Choć może wyglądać jak magiczne zjawisko, jej powstanie można wytłumaczyć naukowo z użyciem zasad fizyki. Tęcza składa się z szeregu kolorów, które układają się zawsze w tej samej kolejności, co stanowi efekt rozszczepienia światła białego.

Ile kolorów ma tęcza?

Tęcza składa się z siedmiu głównych kolorów widzialnych gołym okiem. Tradycyjnie są to:

  1. Czerwony
  2. Pomarańczowy
  3. Żółty
  4. Zielony
  5. Niebieski
  6. Indygo (granatowy)
  7. Fioletowy

Omawiając kolory tęczy, warto wspomnieć, że granice między kolorami nie są ostre, dlatego może się wydawać, że odcieni jest znacznie więcej niż tylko siedem. Często osoby nie potrafią zidentyfikować indygo, który bywa mało wyraźny. W rzeczywistości kolorów w tęczy jest nieskończenie wiele – są przejściowe i tworzą pełne spektrum.

Jak powstaje tęcza? Proces krok po kroku

Zjawisko tęczy jest wynikiem trzech głównych procesów zachodzących w kroplach wody: załamania, odbicia oraz rozszczepienia światła. Poniżej przedstawiamy uproszczony model powstawania tęczy:

  • Załamanie światła: Kiedy promienie słoneczne padają na kroplę wody, światło białe ulega załamaniu, czyli zmienia kierunek przechodząc z powietrza do wody. W tym momencie rozpoczyna się rozszczepienie światła na kolory.
  • Odbicie wewnętrzne: Następnie światło odbija się od wewnętrznej powierzchni kropli.
  • Rozszczepienie i wyjście: Przy wyjściu z kropli następuje kolejne załamanie i rozszczepienie światła, które już wtedy rozdzielone na barwy wędruje do naszych oczu jako kolorowy łuk.
Przeczytaj też:  Jak zrobić dredy? Sztuka zaplatania dredów

Tęcza zawsze pojawia się, gdy słońce znajduje się za obserwatorem, a przed nim unoszą się w powietrzu krople wody – najczęściej po deszczu lub w pobliżu fontanny czy wodospadu.

Dlaczego tęcza ma kształt łuku?

Kształt łuku, jaki przybiera tęcza, wynika z kąta, pod jakim światło rozszczepia się wewnątrz kropli wody. Największe natężenie światła odbitego i rozszczepionego znajduje się przy kącie około 42 stopni względem promieni słonecznych – stąd właśnie łuk.

Każdy obserwator widzi swoją własną tęczę – twoja tęcza różni się od tej, którą widzi osoba stojąca kilka metrów obok. Dzieje się tak, ponieważ każdy z nas patrzy na inne krople wodne, które załamują światło pod odpowiednim kątem do twoich oczu.

Co to jest podwójna tęcza?

Podczas niektórych warunków atmosferycznych można zaobserwować nie jedną, ale dwie tęcze. Główna tęcza – ta jaśniejsza – to pierwotna tęcza. Druga, słabsza i znajdująca się nad pierwszą, to tęcza wtórna. Powstaje, gdy światło odbija się wewnątrz kropli nie raz, lecz dwukrotnie, zanim opuści kroplę. W wyniku dodatkowego odbicia barwy w tęczy wtórnej są odwrócone – fiolet jest na wierzchu, a czerwony na dole.

Dlaczego czasem tęczy nie widać nawet po deszczu?

Choć warunki wydają się sprzyjające, nie zawsze po deszczu pojawia się tęcza. Aby ją zobaczyć, muszą zostać spełnione określone warunki:

  • Pozycja słońca: Słońce musi być nisko na niebie – najlepiej do 42 stopni nad horyzontem. Oznacza to, że tęcze najczęściej widuje się rano lub pod wieczór.
  • Obecność kropelek w powietrzu: Potrzebne są krople wody unoszące się w powietrzu, np. po deszczu lub w pobliżu wodospadu.
  • Brak przeszkód: Jeśli niebo jest całkowicie zachmurzone, promienie słoneczne mogą w ogóle nie dotrzeć do kropel wody, a bez światła nie będzie tęczy.
Przeczytaj też:  Jaki kolor włosów dla piwnookich? Fryzury dla kobiet z piwnymi oczami

Czy tęcza zawsze ma 7 kolorów?

Chociaż klasyczna tęcza przedstawiana jest jako siedmiokolorowa, w rzeczywistości zawiera ciągłe spektrum barw. Tradycyjny podział na siedem kolorów wywodzi się od Izaaka Newtona, który wyróżnił je w swoim badaniu światła. On sam najpierw wskazał tylko pięć barw, ale pod wpływem symboliki liczby siedem – takiej jak siedem nut czy siedem dni tygodnia – dodał indygo i pomarańczowy, tworząc pełną siódemkę.

Dla ludzkiego oka różnice pomiędzy kolorami są płynne, więc liczba widocznych barw może być inna w zależności od osoby, warunków atmosferycznych czy kąta patrzenia.

Czy można dojść do końca tęczy?

Nie. Tęcza to zjawisko optyczne, które nie ma fizycznego usytuowania w przestrzeni – wszystko zależy od punktu widzenia obserwatora. Gdy zmienisz pozycję, zmienia się również miejsce, w którym wydaje się być tęcza. To złudzenie sprawia, że dojście do jej końca jest niemożliwe. Stąd też pewnie wzięła się legenda o garncu złota na jej końcu – coś pięknego, ale nieosiągalnego.

Tęcza a kultura i symbolika

Tęcza od wieków fascynowała ludzi – traktowano ją jako znak boski, drogę do nieba albo most między światami. W mitologii nordyckiej tęcza to Bifröst – tęczowy most łączący Asgard z Midgardem. W religii chrześcijańskiej tęcza była symbolem przymierza Boga z ludźmi po potopie.

Współcześnie tęcza stała się także symbolem różnorodności i tolerancji – właśnie z tego względu jest znakiem ruchów LGBTQ+. Kolory tęczy w tym kontekście symbolizują różne aspekty życia – od pasji, przez naturę, aż do harmonii.

Ciekawostki o tęczy, które zaskoczą każdego

  • Tęcza może być widoczna także w nocy! Jest to tzw. moonbow czyli księżycowa tęcza – powstaje podczas pełni, gdy światło księżyca odbija się od kropli wody.
  • Piloci widzą okrągłą tęczę – z pokładu samolotu tęcza może ukazać się jako pełny okrąg, ponieważ z tej perspektywy nie ogranicza jej horyzont.
  • Odwrotne tęcze – znane jako circumzenithal arcs – powstają na większych wysokościach i mają kolory w odwrotnej kolejności niż klasyczna tęcza.